Odpowiada dr n. med. Jacek Brzeziński

Co wykrywa rezonans magnetyczny szyi?

Rezonans magnetyczny szyi uwidacznia wszystkie struktury tkankowe od podstawy czaszki do szczytu płuc, innymi słowy, pozwala zajrzeć „do środka szyi”. W razie chorób krtani, tarczycy, dolnej części gardła lub górnej części przełyku dzięki rezonansowi magnetycznemu można obejrzeć wewnętrzne struktury i ocenić, czy są zajęte procesem chorobowym (i jakim).

Co wykrywa rezonans magnetyczny kręgosłupa?

Rezonans magnetyczny kręgosłupa uwidacznia struktury kostne kręgosłupa zawierające szpik oraz te zbudowane z tkanek miękkich wewnątrz kanału kręgowego, a także elementy przylegające do trzonów kręgosłupa – krążki międzykręgowe, mięśnie przykręgosłupowe. Badanie rezonansu magnetycznego wykrywa zatem np.:

• przepukliny i wypukliny krążków międzykręgowych (dyskopatię);
• guzy w kanale kręgowym
• stany zapalne w tkankach miękkich wewnątrz kanału kręgowego i poza nim
• przerzuty nowotworowe.

W rezonansie magnetycznym nie ma możliwości oceny samej tkanki kostnej – do tego znacznie lepsza jest tomografia komputerowa.

Co wykrywa rezonans magnetyczny głowy?

Rezonans magnetyczny głowy najczęściej zleca się w celu wykrycia:

• chorób ośrodkowego układu nerwowego, czyli mózgu i móżdżku – ten rodzaj badania nazywa się fachowo właśnie „rezonansem magnetycznym głowy”. W tym badaniu rezonans magnetyczny wykrywa np.:
  • zmiany spowodowane niedokrwieniem (często także wczesne, niewidoczne w żadnym innym badaniu, nawet w tomografii komputerowej),
  • ogniska demielinizacji w stwardnieniu rozsianym (SM)
  • guzy mózgu i inne nowotwory, także przerzuty nowotworów do mózgu’
  • duże tętniaki, naczyniaki i inne malformacje naczyniowe
  • procesy zapalne mózgu, móżdżku, opon mózgowo-rdzeniowych,
  • zaniki mózgu,
  • zmiany w obrębie ucha środkowego i wewnętrznego,
  • nerwiaki, konflikty naczyniowo-nerwowe,
• chorób jamy ustnej, języka, jamy nosowej i oczodołów z gałkami ocznymi – mimo że narządy te znajdują się w obrębie głowy, ten rodzaj badania nazywa się „rezonansem magnetycznym twarzoczaszki”; w tym przypadku rezonans magnetyczny wykrywa choroby zatok obocznych nosa, języka, ślinianek i oczodołów (np. procesy zapalne, nowotwory, guzy nienowotworowe);
• chorób przysadki – mimo że jest ona częścią mózgu, ze względu na małe rozmiary także w tej sytuacji wymagane jest zastosowanie specjalnej metody (sekwencji) rezonansu magnetycznego, innej niż zwykłe badanie głowy. W rezonansie magnetycznym przysadki wykrywa się np. gruczolaki, torbiele, udary, krwiaki, wykrywa się też uciskanie przez powiększoną przysadkę nerwów przebiegających w jej okolicy (głównie nerwów wzrokowych oraz nerwów ruchowych powiek i gałek ocznych). Kolejnym zaburzeniem, które wykrywa się w rezonansie magnetycznym, jest ucisk części gruczołowej przysadki przez płyn mózgowo-rdzeniowy, czyli chorobę zwaną „pustym siodłem” (przysadka znajduje się w zagłębieniu kości klinowej nazywanym siodłem tureckim i w razie dużego jej ucisku w rezonansie magnetycznym jej nie widać, a jedynie to puste zagłębienie).

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny głowy?

Rezonans magnetyczny głowy wykonuje się wtedy, gdy zachodzi podejrzenie schorzenia w którymś ze znajdujących się w niej narządów, takich jak mózg, móżdżek, przysadka, uszy (ich części środkowe i wewnętrzne), oczy. Najczęściej są to zmiany wynikające z niedokrwienia, zmiany zapalne, ogniska demielinizacji (najczęściej w przebiegu stwardnienia rozsianego – SM), guzy i nowotwory, przerzuty.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny szyi?

Głównymi wskazaniami do badania są choroby krtani i tarczycy, dolnej części gardła i górnego odcinka przełyku. Aby badanie się udało, w trakcie jego trwania trzeba utrzymywać w bezruchu wszystkie struktury szyi – nie tylko nie ruszać głową, ale też ograniczyć bezwiedne przełykanie śliny czy kaszel. Sekwencje w rezonansie magnetycznym szyi trwają 2-5 minut i jeśli się poruszysz w ich trakcie, jakość obrazu może być zła, co się może się wiązać z niemożnością rozpoznania zmian chorobowych.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny kręgosłupa?

Najczęstszym powodem wykonywania badania rezonansu magnetycznego kręgosłupa jest ból kręgosłupa. Mogą mu towarzyszyć niedowłady mięśni, zaburzenia czucia, zaburzenia oddawania moczu, zaburzenia potencji, problemy z erekcją. Często przyczyną tych dolegliwości jest ucisk na rdzeń kręgowy czy nerwy rdzeniowe (przez zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze lub przemieszczone krążki międzykręgowe – czyli tak zwana dyskopatia).

Rezonans magnetyczny kręgosłupa jest ponadto wykorzystywany:

• w ocenie osób po urazie kręgosłupa, zwłaszcza gdy w innych badaniach (tzn. w RTG czy tomografii komputerowej) nie widać żadnych uszkodzeń, a mimo to są obecne objawy pourazowe;
• w razie podejrzenia procesów zapalnych, nowotworów (takich jak oponiaki, nerwiaki czy przerzuty).

Jak wygląda rezonans magnetyczny głowy, szyi lub kręgosłupa?

Badanie rezonansu magnetycznego głowy, szyi lub kręgosłupa odbywa się w wygodnej pozycji na plecach. W przypadku badania kręgosłupa pacjent leży na umieszczonej pod miękką wykładziną cewce, która zbiera sygnały przetwarzane przez komputer na obraz oceniany przez radiologa. W przypadku szyi cewka może być umieszczona tak jak w przypadku kręgosłupa – w podłożu – ale może mieć dodatkowy element obejmujący szyję również od przodu. Do badania głowy stosuje się cewki w postaci pewnego rodzaju klatki, którą na czas badania umieszcza się wokół głowy.

Wszystkie wymienione wyżej rodzaje badania wymagają przebywania w bezruchu przez cały czas trwania badania (zwykle 15-20 minut).

Gdzie zrobić rezonans magnetyczny głowy, szyi lub kręgosłupa?

Rezonans magnetyczny głowy, szyi lub kręgosłupa najlepiej zrobić w ośrodku dysponującym nowoczesnym sprzętem oraz stałą kadrą wyspecjalizowanych w tym zakresie radiologów. Część pracowni zatrudnia wielu lekarzy w ograniczonym zakresie godzin (na przykład kilka na tydzień) i tu w dużej mierze od przypadku zależy to, czy uda się trafić na doświadczonego, czy początkującego radiologa.

Rezonans magnetyczny z kontrastem a SM

Kontrast to potoczna nazwa paramagnetycznego środka kontrastowego zawierającego gadolin. Jest to pierwiastek, który charakteryzuje się silnym naturalnym namagnesowaniem i podaje się go, bo znacznie poprawia szczegółowość obrazów uzyskiwanych w rezonansie magnetycznym. Dla przykładu, w przypadku stwardnienia rozsianego (SM) podanie kontrastu może uwidocznić świeże ogniska demielinizacji, niewidoczne bez kontrastu. Jednakże ze względu na to, że gadolin nie jest obojętny i może odkładać się w tkankach, decyzję o jego podaniu zawsze podejmuje się w porozumieniu z lekarzem nadzorującym badanie, który musi wyważyć ryzyko i korzyści u danego badanego.

Rezonans magnetyczny głowy, szyi lub kręgosłupa – z kontrastem czy bez?

Nie ma zasady, która nakazywałaby podawanie kontrastu w każdym badaniu rezonansu magnetycznego. Decyzja o podaniu kontrastu zależy głównie od schorzenia, które ma być oceniane w badaniu rezonansu magnetycznego. Dla przykładu, podanie kontrastu w sytuacji, gdy planuje się ocenę starych zmian niedokrwiennych, nie wnosi istotnych informacji. Jednakże już na przykład w sytuacji poszukiwania przerzutów nowotworowych do mózgu podanie kontrastu może być kluczowe dla uwidocznienia małych zmian, których nie widać przed podaniem kontrastu.

Rezonans magnetyczny głowy – czy można mieć:

• Kolczyki? – kolczyki wykonane z metali szlachetnych zwykle nie stanowią zagrożenia w warunkach badania rezonansu magnetycznego, mogą jednak zniekształcać obraz i utrudniać jego ocenę. Dlatego na przykład w przypadku rezonansu magnetycznego głowy lepiej je zdjąć, a w przypadku rezonansu magnetycznego kręgosłupa lędźwiowego można je zostawić.
• Makijaż? – niektóre kosmetyki, np. cienie do powiek, tusze do rzęs, pomadki do ust mogą zawierać drobinki różnych metali i oprócz zniekształcenia pola magnetycznego mogą pod jego wpływem powodować miejscowe podrażnienie skóry – taki makijaż lepiej usunąć.
• Aparat ortodontyczny? – zdecydowana większość materiałów dentystycznych i ortodontycznych nie sprawia zagrożenia w warunkach badania rezonansu magnetycznego, mogą jednak zniekształcać pole i pogarszać jakości uzyskanego obrazu. Może on być w związku z tym trudny do oceny w przypadku badania szyi, twarzoczaszki, głowy lub innych narządów w tej okolicy – w takiej sytuacji, jeśli tylko można, najlepiej usunąć aparat ortodontyczny przed badaniem.
• Implanty zębowe? –  implanty zębowe zwykle są wykonane z metali szlachetnych i jedyne, na co należy zwrócić uwagę, to fakt, że mogą powodować zaburzenia obrazu struktur w bezpośrednim sąsiedztwie.