Na tej stronie znajdują się odpowiedzi na najczęstsze ogólne pytania o badanie metodą rezonansu magnetycznego. Możesz też zapoznać się z pytaniami bardziej szczegółowymi:

Pytania o rezonans magnetyczny prostaty

Pytania o rezonans magnetyczny serca

Pytania o rezonans magnetyczny głowy, szyi i kręgosłupa

Mam metal w ciele – czy mogę przejść badanie rezonansu magnetycznego?

 

odpowiada dr n. med. Jacek Brzeziński

O urządzeniu do rezonansu magnetycznego

Co to takiego: rezonans magnetyczny

Rezonans magnetyczny jest metodą badania ciała ludzkiego za pomocą pola magnetycznego o dużym nasileniu. Wykorzystuje zjawiska fizyczne zachodzące w takim polu na poziomie elektronów atomów wodoru (a mamy w ciele bardzo dużo, bo w większości składamy się z wody, której cząsteczka zawiera dwa atomy wodoru). Rezonans magnetyczny umożliwia lekarzowi obejrzenie narządów wewnątrz ciała bez konieczności naświetlania promieniami rentgenowskimi.

Jak działa rezonans magnetyczny?

Rezonans magnetyczny umożliwia uzyskanie na ekranie komputera obrazów/przekrojów ciała ludzkiego. Urządzenie zwane rezonansem magnetycznym działa, wykorzystując zjawisko fizyczne o tej samej nazwie. Po umieszczeniu badanego w w silnym stałym polu magnetycznym (około 10000 razy silniejszym od naturalnego pola magnetycznego Ziemi) pobudza się jego ciało falami radiowymi. Pobudzone atomy także wysyłają w odpowiedzi sygnał radiowy (podobnie się dzieje, gdy wywołujemy echo – dociera do nas fala odbita od przeszkody), a ten jest w komputerze zbierany, składany i  przetwarzany na liczne obrazy. Takie obrazy analizuje lekarz radiolog, poszukując w narządach zmian typowych dla różnych chorób.

Co obejmuje rezonans magnetyczny?

Zależy, czego dotyczy pytanie. Jeśli budowy urządzenia do wykonywania badań, to rezonans magnetyczny obejmuje aparat wytwarzający silne stałe pole magnetyczne (to w nim umieszcza się osobę badaną) oraz komputer, w którym informacje zebrane w czasie badania przetwarzane są na obraz.

Jeśli zaś pytanie dotyczy samego badania, to rezonans magnetyczny może obejmować całe ciało ludzkie, jak również każdy ze znajdujących się w nim narządów. Zwykle bada się jedynie wybraną część ciała (np. głowę, jamę brzuszną) – tę, która jest źródłem dolegliwości.

Czy rezonans magnetyczny jest bezpieczny czy szkodliwy?

Do dnia dzisiejszego nie stwierdzono jakiejkolwiek szkodliwości rezonansu magnetycznego. Jest to metoda całkowicie bezpieczna i bezbolesna.

Jak często można robić rezonans magnetyczny?

Ze względu na to, że rezonans magnetyczny jest całkowicie bezpieczny i nieszkodliwy, nie ma żadnych ograniczeń co do tego, jak często można robić to badanie.

Rezonans magnetyczny – jakie fale są w nim stosowane?

W badaniu rezonansu magnetycznego stosuje się fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (w przybliżeniu w zakresie fal ultrakrótkich 63-126 MHz).

Jaką ma rezonans magnetyczny dokładność?

Za pomocą rezonansu magnetycznego możliwe jest wykrycie zmian chorobowych  rozmiarach około 1 mm.

Rezonans magnetyczny – do ilu kg może ważyć pacjent?

Maksymalna waga pacjenta określana jest przez producenta konkretnego aparatu do rezonansu magnetycznego. Najczęściej jest to 120-150 kg. Nie tylko jednak waga ogranicza możliwość wykonania badania. Ważny jest obwód ciała, bo badany musi się zmieścić w pewnego rodzaju tunelu, którego średnica zwykle wynosi 60-65 cm. Dla przykładu, dwie osoby, każda o wadze 120 kg mogą mieć różny wzrost (załóżmy, że jedna ma 190 cm, a druga 160 cm) i w związku z tym będą miały zupełnie różny obwód ciała. Najprawdopodobniej badanie będzie można bez problemu przeprowadzić u pierwszej z nich, ale druga raczej nie zmieści się w aparacie.

W przypadkach wątpliwych zawsze warto skontaktować się z personelem pracowni, a nawet ją odwiedzić i „przymierzyć się” do aparatu.

Jak się dostać na rezonans magnetyczny

Rezonans magnetyczny – czy musi być skierowanie?

Rezonans magnetyczny można wykonać bezpłatnie na podstawie odpowiedniego skierowania w ramach NFZ (ale wtedy należy liczyć się z oczekiwaniem w kilkutygodniowej lub kilkumiesięcznej kolejce) lub odpłatnie, praktycznie od ręki. Termin badania można ustalić osobiście w pracowni lub telefonicznie. Coraz więcej ośrodków oferuje też formę zapisów za pośrednictwem Internetu.

Jeśli zależy Ci na bezpłatnym badaniu w ramach NFZ, zawsze wymagane jest dostarczenie skierowania. Skierowanie takie może wystawić dowolny lekarz specjalista w placówce posiadającej ważną umowę uprawniającą do wystawiania skierowań na badania w ramach NFZ, z wyłączeniem jednak lekarzy pierwszego kontaktu.

W rezonansie magnetycznym nie jest stosowane promieniowanie jonizujące, takie jak na przykład w tomografii komputerowej, dlatego w przypadku badań płatnych nie ma formalnego wymogu posiadania skierowania. Tym niemniej zawsze lepiej, jeśli lekarz kierujący na rezonans dokładnie określi w skierowaniu, co i w jaki sposób powinno być zbadane.

Kto kieruje na rezonans magnetyczny?

Zwykle to lekarz w oparciu o zgłaszane przez pacjenta dolegliwości kieruje na badanie rezonansu magnetycznego, określając w skierowaniu, co ma być zbadane i jakie są jego podejrzenia co do możliwej przyczyny dolegliwości. W przypadku badań płatnych (poza NFZ) nie jest to jednak konieczne. Każdy może zgłosić się do pracowni z prośbą o wykonanie odpowiedniego badania.

Gdzie najlepiej zrobić rezonans magnetyczny?

Rezonans magnetyczny najlepiej zrobić w pracowni wyposażonej w nowoczesny sprzęt i specjalizującej się w wykonywaniu konkretnego rodzaju badania. Ważne jest również, aby badania były wykonywane przez grupę zatrudnionych na stałe doświadczonych radiologów, a nie wielu lekarzy pracujących dorywczo, po kilka godzin w tygodniu. Dzięki temu można uniknąć trafienia na przypadkowego, niedoświadczonego diagnostę.

Gdzie znaleźć rezonans magnetyczny beztubowy (bez tuby)?

Rezonans beztubowy (a właściwie: rezonans otwarty) jest dostępny w nielicznych pracowniach wykonujących badania rezonansu magnetycznego. Należy pamiętać, że są to aparaty najczęściej o znacznie mniejszym niż 1,5 czy 3 T natężeniu pola magnetycznego, co wiąże się z pogorszeniem jakości otrzymywanych z aparatu obrazów, a także wydłużeniem czasu badania. Ponadto zwykle nie ma możliwości wykonania na nich specjalistycznych badań, takich jak rezonans magnetyczny serca czy wieloparametryczny rezonans magnetyczny prostaty.

Jak znaleźć rezonans magnetyczny dla osób z klaustrofobią?

Nie zawsze klaustrofobia wymaga zmiany aparatu do przeprowadzenia badania. Jest wiele sposobów, dzięki którym osoba z klaustrofobią jest w stanie pomyślnie przejść badanie rezonansu magnetycznego. Najprostszym z nich jest zamknięcie oczu na czas całego badania. Osoba badana nie widzi wtedy, że przebywa w ograniczonej przestrzeni wewnątrz tunelu aparatu. Kolejnym, często skutecznym sposobem jest przebywanie w pomieszczeniu, w którym odbywa się badanie, wspólnie z bliską osobą, z którą można rozmawiać, a często nawet trzymać za rękę.

Przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego

Jakie są przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego?

Przeciwskazania do rezonansu magnetycznego obejmują:

• metaliczne elementy o właściwościach ferromagnetycznych, czyli mogące ulec namagnesowaniu (zwykle stalowe)
• metalowe części w ciele o składzie nieznanym (bo mogą być stalowe o właściwościach ferromagnetycznych, czyli ulegać namagnesowaniu)
• rozrusznik/stymulator serca (wyjątkiem są urządzenia certyfikowane do pracy w silnym polu magnetycznym, które muszą być jednak bezpośrednio przed badaniem przestawione w specjalny tryb pracy przez wykwalifikowanego kardiologa)
• wszczepione urządzenia do pobudzania nerwów
• założone na stałe (operacyjnie wszczepione w ucho) aparaty słuchowe.

Unika się wykonywania badania rezonansu magnetycznego w pierwszych trzech miesiącach ciąży, ale nie jest to przeciwskazanie bezwzględne.

Rezonans magnetyczny – czy można zrobić, jeśli mam:

• Tatuaż – farby stosowane w tatuażu mogą zawierać drobinki metalu i dlatego w czasie badania rezonansu magnetycznego mogą powodować podrażnienie skóry, ale badanie można wykonać. Należy się jednak liczyć z zakłóceniami obrazu w sąsiedztwie tatuażu.
• Stent – stenty wykonane są z metalu i trzeba mieć pewność, że nie mają właściwości ferromagnetycznych (czyli nie zostaną przemieszczone/wyrwane przez pole magnetyczne rezonansu). W celu do pracowni należy dostarczyć dokumentację zawierającą nazwę producenta i model stentu. Ponadto, ponieważ każdy metalowy przedmiot powoduje zakłócenia, należy się liczyć ze zniekształconym obrazem w sąsiedztwie stentu.
• Tytan – tytan jest metalem bezpiecznym, nie stanowi zagrożenia w czasie badania, tym niemniej może wywoływać zakłócenia obrazu w miejscu, w którym się znajduje.
• Spiralę wewnątrzmaciczną – spirale wewnątrzmaciczne zwykle są wykonane z metali szlachetnych lub takich, które nie mają właściwości ferromagnetycznych i nie stanowią zagrożenia w trakcie badania rezonansu magnetycznego, a jedynie zakłócają obraz. Badanie można więc wykonać.
• Płytki, gwoździe po operacji ortopedycznej – konieczna jest wiedza, z czego są wykonane płytki, gwoździe i śruby po operacji ortopedycznej, aby mieć pewność, że nie mają właściwości ferromagnetycznych (i nie przemieszczą się pod wpływem silnego pola magnetycznego). Takie elementy mogą zniekształcać obraz, przez co ocena miejsca, w którym się znajdują, może być utrudniona.
• Protezę stawu biodrowego – należy dostarczyć do pracowni rezonansu magnetycznego informacje co do producenta i modelu protezy. Trzeba bowiem upewnić się że nie ma ona właściwości ferromagnetycznych i nie grozi jej przemieszczenie w polu magnetycznym. Nawet jednak jeśli nie będzie miała takich właściwości, należy liczyć się z zakłóceniami obrazu w sąsiedztwie protezy.

Czy ciąża jest przeciwwskazaniem do rezonansu magnetycznego?

Ciąża nie jest bezwzględnym przeciwskazaniem do rezonansu magnetycznego, tym niemniej unika się wykonywania go w pierwszym trymestrze ciąży.

Czy karmienie piersią jest przeciwwskazaniem do rezonansu magnetycznego?

Samo karmienie piersią nie jest przeciwskazaniem do rezonansu magnetycznego. Czasami jednak badanie wymaga podania kontrastu (paramagnetycznego środka kontrastowego). Wtedy należy wstrzymać się z karmieniem piersią na 24 godziny. Dobrze jest przed badaniem przygotować zapas pokarmu na ten czas.

Przygotowanie do rezonansu magnetycznego

Jak się przygotować do rezonansu magnetycznego?

Badanie rezonansu magnetycznego nie wymaga specjalnego przygotowania. Leki przyjmowane na stałe należy zażyć jak zwykle. Jedynie w przypadku badania serca należy unikać produktów mogących przyspieszyć czynność serca, takich jak kawa czy papierosy.

Rezonans magnetyczny – czy trzeba na czczo, czy można jeść?

Nie ma konieczności przebywania na czczo w dniu badania. Można spożyć lekki posiłek jak zwykle co rano. Leki przyjmowane na stałe należy zażyć jak zwykle.

Rezonans magnetyczny – w ubraniu czy trzeba się rozbierać?

Należy zapewnić dostęp do badanej części ciała. I tak do badania głowy można zostać w ubraniu, pod warunkiem że nie ma ono metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki druty pod miseczką biustonosza itp. Do badania serca należy rozebrać się do pasa, żeby można było na klatce piersiowej umieścić elektrody. W przypadku badania jamy brzusznej lub miednicy należy odsłonić brzuch. Badanie kończyn wymaga zdjęcia z nich ubrania.

Jak się ubrać na rezonans magnetyczny?

Ze względu na to, że metalowe elementy ubrania, takie jak guziki, suwaki, druty pod miseczką biustonosza itp. mogą zakłócać badanie, najlepiej tak dobrać odzież, aby te części garderoby bez skrępowania można było zostawić w przebieralni. Niezależnie od sytuacji zawsze na prośbę badanego personel pracowni jest w stanie dostarczyć na czas badania jednorazową odzież medyczną.

Rezonans magnetyczny – czy można mieć pomalowane paznokcie?

Lakier do paznokci może zawierać drobinki metalu i powodować miejscowe podrażnienie oraz zakłócenia obrazu, ale nie stanowi przeszkody do wykonania badania.

Czy można przełykać ślinę w trakcie rezonansu?

Można, pod warunkiem że nie wykonujemy rezonansu w obrębie szyi. Wtedy trzeba wstrzymać przełykanie śliny na czas badania.

W trakcie badania rezonansu magnetycznego

Dlaczego rezonans magnetyczny jest głośny?

Hałas w trakcie badania rezonansu magnetycznego wywołany jest przez szybkie przełączanie prądu o bardzo dużym natężeniu w cewkach aparatu.

Dlaczego rezonans magnetyczny z kontrastem?

Często zmiany chorobowe są małych rozmiarów albo nie różnią się znacząco od otaczających tkanek i narządów. Dzięki podaniu kontrastu, który gromadzi się w obrębie patologicznych zmian, są one lepiej widoczne i przez to łatwiejsze do wykrycia.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny z kontrastem?

Do wykonania badania rezonansu magnetycznego konieczne jest spełnienie dwóch podstawowych warunków: pacjent musi wyrazić na podanie kontrastu zgodę oraz muszą być wskazania do jego podania. Najczęściej ma to miejsce wtedy, gdy w badaniu bez kontrastu zmiany chorobowe są niewidoczne albo trudne do oceny. Dzięki gromadzeniu się kontrastu w tych zmianach lepiej je widać i przez to są łatwiejsze do oceny przez lekarza.

Kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny bez kontrastu?

Badanie bez kontrastu wykonuje się, gdy pacjent nie wyrazi zgody na jego podanie albo gdy nie ma wskazań do jego podania, tzn. gdy kontrast nie wpłynie w znaczący sposób na możliwość wykrycia zmian chorobowych.

Jak długo trwa rezonans magnetyczny?

Badanie w zależności od rodzaju zwykle trwa od 15 minut (głowa, kręgosłup) do godziny (niektóre badania serca).

Kto wykonuje rezonans magnetyczny?

Badanie rezonansu magnetycznego wykonywane jest przez technika elektroradiologii, pod bezpośrednim nadzorem lekarza radiologa, w obecności wykwalifikowanej pielęgniarki.

 

Wynik rezonansu magnetycznego

Kto opisuje rezonans magnetyczny?

Wszystkie badania rezonansu magnetycznego powinny być oceniane/opisywane przez uprawnionego do tego lekarza radiologa o odpowiednim doświadczeniu.

Rezonans magnetyczny – jak długo czeka się na wynik?

Czas oczekiwania na wynik badania zależy od pracowni, w której wykonywane jest badanie. W przypadkach nagłych (na przykład w stanie zagrożenia życia po urazie w wypadku komunikacyjnym) może on wynieść kilkanaście minut, ponieważ tyle mniej więcej wymaga rzetelna ocena otrzymanych obrazów. W innych przypadkach czas czekania na wyniki może się wahać od około godziny (opis na poczekaniu) do około tygodnia. Zawsze dobrze jest poinformować personel pracowni o ewentualnych okolicznościach przemawiających za skróceniem czasu oczekiwania na wynik.

Jak odczytać wynik rezonansu magnetycznego?

Wynik badania rezonansu magnetycznego składa się z dwóch głównych elementów:

1. nośnika CD/DVD zawierającego wszystkie uzyskane w czasie badania obrazy w formacie DICOM; zwykle płytki CD/DVD zawierają automatycznie uruchamiającą się na dowolnym komputerze przeglądarkę, co umożliwia wyświetlenie obrazów na ekranie komputera
2. ze sporządzonego przez lekarza radiologa opisu wykonanego badania z interpretacją widocznych na obrazach zmian. Odczytem/interpretacją wyniku badania powinien – ze względu na bezpieczeństwo dalszych decyzji co do postępowania medycznego – zajmować się wyłącznie wykwalifikowany lekarz.