„Słabo mi, od pewnego czasu nie mam na nic siły” – przy takim poziomie zmęczenia zawsze przydatna będzie konsultacja lekarska. Tempo, w jakim toczy się życie, często wywołuje poczucie osłabienia, niemocy, ale stan taki może być też spowodowany chorobą – czasami nietypową.

Do lekarza pierwszego kontaktu zgłosiła się pacjentka w wieku emerytalnym, uskarżająca się na ogólne poczucie osłabienia i napadowe zawroty głowy. Lekarz starał się wykluczyć w trakcie diagnostyki częste ich przyczyny (zaburzenia elektrolitowe, nieprawidłowy poziom cukru, wahania ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia przepływu krwi w naczyniach domózgowych itp.). Po kilku miesiącach kolejnych wizyt i kolejnych badań zaczął podejrzewać zaburzenia ze strony narządu równowagi – błędnika. Skierował pacjentkę na konsultację laryngologiczną, w wyniku której trafiła na badanie rezonansu magnetycznego głowy ze skierowaniem „Zawroty głowy – podejrzenie konfliktu naczyniowo-nerwowego kompleksu nerwów VII-VIII”. Takie sformułowanie jest dla radiologa bardzo istotną informacją, gdyż skłania do zlecenia dodatkowej sekwencji, bez której uwidocznienie takiego konfliktu praktycznie nie jest możliwe.

W badaniu rezonansu magnetycznego uwidoczniono przestrzeń podpajęczynówkową wnikającą w obręb powiększonego siodła, powodującą znaczne ścieńczenie części gruczołowej przysadki mózgowej, czyli tak zwane puste siodło. Sygnał części nerwowej i gruczołowej był prawidłowy, ulęgający odpowiedniemu wzmocnieniu kontrastowemu. Nie stwierdzono za to konfliktu naczyniowo-nerwowego kompleksu nerwów VII-VIII.

Zaobserwowane zmiany skłoniły radiologa do dopytania o okoliczności występowania zawrotów głowy. Nasza bohaterka podała, że pojawiają się one zwłaszcza „kiedy w czasie mszy w kościele wstaję z kolan i kiedy rano wstaję z łóżka”. Takie okoliczności przemawiają za rozpoznaniem tzw. zapaści ortostatycznej, która często towarzyszy niedoczynności hormonalnej przysadki, czasami w przebiegu zespołu pustego siodła.

Puste siodło to stan, w którym przysadka mózgowa nie funkcjonuje optymalnie. Uszkodzenie jej części gruczołowej może prowadzić do zaburzeń wydzielania hormonów, a wachlarz możliwych skutków jest dość szeroki – od hiperprolaktynemii po niedoczynność przysadki, której częstym objawem jest właśnie silne osłabienie czy hipotonia ortostatyczna.

Przykład ten ilustruje, jak ważne jest dokładne zbieranie wywiadu, które w tym przypadku mogło ukierunkować lekarza pierwszego kontaktu do wykonania badań hormonalnych przysadki i ewentualnie skrócić ścieżkę diagnostyczną, którą przebyła pacjentka.

Szczegółowe wyniki rezonansu magnetycznego

Technika badania metodą rezonansu magnetycznego

Badanie wykonano w sekwencjach FSE, FRFSE, w obrazach T1, T2, w płaszczyznach poprzecznej, czołowej i strzałkowej oraz po podaniu paramagnetycznego środka kontrastowego.

Opis

Przestrzeń podpajęczynówkowa wnika w obręb powiększonego siodła (niebieskie strzałki na zdjęciach powyżej), powodując znaczne ścieńczenie części gruczołowej (strzałki żółte). Sygnał części nerwowej i gruczołowej prawidłowy, ulęgający jednorodnemu wzmocnieniu kontrastowemu. Ku tyłowi od szypuły po stronie lewej niewielki obszar o średnicy około 2 mm, o płynowych wartościach sygnału mogący odpowiadać torbielce jako pozostałości fragmentu kieszonki Rathkego. Szypuła ustawiona pośrodkowo. Struktury podwzgórza i okolicy skrzyżowania nerwów wzrokowych bez widocznych zmian.
Nie stwierdza się zmian ogniskowych ani obszarów nieprawidłowego wzmocnienia w obrębie mózgu i móżdżku. Odcinkowe poszerzenie przestrzeni płynowych zwłaszcza w okolicy wysp i płatów skroniowych. Układ komorowy szeroki, nieprzemieszczony. Struktury okolic kątów mostowo-móżdżkowych bez widocznych zmian.

Wnioski

Puste siodło.

dr n. med. Jacek Brzeziński