Mostek mięśniowy może dawać objawy identyczne jak w chorobie wieńcowej, a to często skłania do wykonywania koronarografii. Tymczasem jeśli przyczyną objawów jest mostek mięśniowy, koronarografia niewiele daje – oprócz rozpoznania, a to można ustalić bez jej wykonywania – mostki mięśniowe pięknie bowiem widać w tomografii komputerowej.

Serce to mięsień, który pracuje non stop i wymaga ciągłego dostarczania tlenu. Jeśli tętnice wieńcowe nie dostarczają tlenu wystarczająco dużo, pojawiają się objawy.  Najczęstszą przyczyną przytkania tętnic wieńcowych jest miażdżyca, ale czasem tętnice są drożne, a w czasie skurczu zaciska je pasmo mięśnia, które u części z nas otacza taką tętnicę. To właśnie jest mostek mięśniowy. 

Mostek mięśniowy to odmiana rozwojowa: tak zbudowane jest serce, że tętnica zamiast biec po powierzchni serca, na pewnym odcinku przebiega jakby tunelem, tuż pod jego powierzchnią. Mostki mięśniowe są stosunkowo częste, mamy je prawdopodobnie od urodzenia, ale nie u wszystkich powodują objawy. To, czy mostek wywoła objawy, zależy od dwóch czynników:

• od grubości mostka mięśniowego – czyli jak wiele włókien mięśniowym pokrywa tętnicę (albo: jak głęboko tętnica wniknęła w mięsień sercowy);
• czy tętnica, nad którą rozciąga się mostek mięśniowy, jest ważna dla unaczynienia serca – zamknięcie naczynia dostarczającego dużo krwi do dużego obszaru będzie miało poważniejsze skutki, niż zamknięcie naczynia zaopatrującego niewielki fragment mięśnia sercowego.

Objawami mostka mięśniowego mogą być klasyczne bóle wieńcowe, zaburzenia rytmu serca albo duszność wysiłkowa – często nie do odróżnienia od skutków miażdżycy.

Historia naszej pacjentki z mostkiem mięśniowym

Trafiła do nas kobieta w wieku 72 lat, u której problemem była zadyszka pojawiająca się podczas spacerów czy wchodzenia na piętro. Pani wielokrotnie odmawiała koronarografii z powodu lęku przed zabiegiem, mimo tłumaczeń lekarzy, że w tętnicach wieńcowych może mieć zmiany zagrażające życiu.  

Nasza pacjentka nie miała typowych bólów wieńcowych, w EKG natomiast widać było obniżenie odcinka ST nad ścianą dolną. Wykonano badanie wysiłkowe metodą SPECT, którego wyniki określono jako „graniczne”. Czyli nadal wiemy, że nie wiemy, co się w tych tętnicach wieńcowych dzieje. 

Traf chciał, że w pewnym momencie trafiła do kardiologa, który bardzo sprawnie wykorzystuje tomografię komputerową serca w diagnostyce.

Wyniki tomografii komputerowej serca i tętnic wieńcowych

W badaniu widać co prawda blaszki miażdżycowe, ale wszystkie uwapnione, przyścienne (czyli takie, które nie zagrażają nagłym pęknięciem i zawałem serca), bez istotnych hemodynamicznie zwężeń (to oznacza, że nie ograniczają przepływu krwi i nie powodują objawów niedokrwienia).

Jedna z tętnic wieńcowych (lewa) objęta jest długim mostkiem mięśniowym, który może powodować objawy imitujące niedokrwienie serca – takie jak duszność podczas wysiłku, którą pacjentka miała od lat. Na zdjęciu poniżej widać tętnicę w przekroju i nad nią pasmo mięśnia sercowego, które podczas skurczu zamyka tętnicę. Świecący biały obszar pośrodku zdjęcia to uwapniona blaszka miażdżycowa, która bardzo często rozwija się w odcinku tętnicy bezpośrednio przed mostkiem mięśniowym.

Komentarz

Mostek mięśniowy obejmujący tętnicę wieńcową często utrudnia diagnostykę, ponieważ może dawać objawy do złudzenia przypominające chorobę wieńcową. Tradycyjnie wykrywano mostki mięśniowe podczas koronarografii, która uwidaczniała ustanie przepływu zakonstrastowanej krwi w czasie skurczu serca i jego powrót w rozkurczu. Dziś szczęśliwie mamy do dyspozycji nieinwazyjną tomografię komputerową, która trwa krótko i nie wymaga pobytu w szpitalu – i pokazuje mostki jak na dłoni. 

Leczenie mostka najczęściej jest farmakologiczne, ale wymagają go tylko osoby, u których mostek mięśniowy daje objawy niedokrwienia serca. Sam mostek zwykle nie jest niebezpieczny i najczęściej jedynym jego skutkiem jest to, że daje dodatnią próbę wysiłkową. Trzeba jednak pamiętać, że bezpośrednio przed mostkiem mięśniowym w ścianie tętnicy przepływ krwi ulega zaburzeniu, co powoduje wytworzenie blaszki miażdżycowej, która po wielu latach może doprowadzić do istotnego zwężenia tętnicy i wymagać interwencji, np. w postaci założenia stentu.

dr n. med. Magdalena Zagrodzka