Od 2016 roku nasz zespół wykonał ponad 2300 badań mpMR stercza na podstawie których u ponad 100 pacjentów wykonano biopsję fuzyjną. Niebywale przydatna jest możliwość bezzwłocznej weryfikacji przez histopatologa naszych wstępnych rozpoznań. Możliwość ta, w połączeniu z bezpośrednim kontaktem pomiędzy radiologiem i urologiem w ramach jednego ośrodka, umożliwiła naszemu wielodyscyplinarnemu zespołowi uzyskanie, śmiemy twierdzić, unikalnego doświadczenia na polu diagnostyki stercza. Odnosi się to szczególnie do wyników badań mpMR (ponieważ są weryfikowane badaniami histopatologicznymi) oraz biopsji fuzyjnej (większa jej skuteczność dzięki wiarygodniejszym wy- nikom mpMRI).
Ponieważ trafna ocena zmian ogniskowych w strefie przejściowej jest dużo trudniejsza ze względu na jej gruczołową budowę, postanowiliśmy przeanalizować pod tym kątem wyniki uzyskane na podstawie naszego materiału
W grupie pacjentów, u których potwierdzono obecność raka, ponad 30% ognisk było zlokalizowanych w strefie przejściowej.
Biopsja fuzyjna mpMR/USG wydaje się być obiecującym narzędziem zwiększającym skuteczność diagnostyki klinicznie istotnego raka stercza u pacjentów z utrzymującym się podwyższonym poziomem PSA.
Jednym z najczęstszych problemów w określeniu położenia podejrzanych zmian ogniskowych w obrębie strefy przejściowej stercza jest określenie ich lokalizacji jedynie w oparciu o obrazy morfologiczne rutynowych badań MR tego narządu (obrazy T1 i T2 zależne). Problem ten narasta wraz z powiększaniem objętości stercza, najczęściej w przebiegu łagodnego rozrostu gruczołu.
Od wielu lat istotnym problemem tradycyjnej biopsji mappingowej gruczołu krokowego jest stosunkowo wysoki odsetek biopsji negatywnych. Już sam sposób wykonywania takiej biopsji stwarza trudności w pozyskaniu materiału z podejrzanych zmian bądź to o niewielkich rozmiarach, bądź położonych w niekorzystnych pod względem dostępności lokalizacjach. Ponadto, czynniki te mogą mieć wpływ na wykrywalność raka gruczołu krokowego i określenie rzeczywistego jego występowania w poszczególnych strefach. Wydaje się, że nowe, bardziej precyzyjne techniki, takie jak biopsja fuzyjna mpMR/USG, mogą dostarczyć dokładniejszych, bardziej miarodajnych danych w tym zakresie.
Jednak nawet tak precyzyjne narzędzie jak biopsja fuzyjna konfrontowana jest w codziennej praktyce klinicznej z licznymi trudnościami. Wymienić tutaj należy kilka podstawowych czynników mających istotny wpływ na skuteczność diagnostyczną wykonywanej biopsji.
Po pierwsze, w większości przypadków próby trafnej lokalizacji zmian ogniskowych w obrębie strefy przejściowej jedynie na podstawie obrazów morfologicznych MR (T2 zależnych) skazane są na niepowodzenie. Szczególnie ma to odniesienie do stosunkowo niewielkich zmian lub zmian umiejscowionych w znacznie powiększonym gruczole, zwykle w przebiegu łagodnego rozrostu stercza. Fundamentalne znaczenie ma tutaj poprawne wykonanie, zgodnie z wytycznymi PI- -RADS, pełnego badania mpMRI, zawierającego ob- razy DWI i mapy ADC. Często przydatne są również schematyczne szkice przekrojów stercza z zaznaczonymi przez radiologa podejrzanymi zmianami ognisko- wymi, ale nie zawsze są one wystarczające.
Po drugie, istotny wpływ na skuteczność planowanej biopsji fuzyjnej ma odpowiednia korelacja/fuzja tak otrzymanych obrazów z obrazami USG uzyskanymi przez wykonującego biopsję urologa. Trudno to sobie wyobrazić bez ścisłej współpracy pomiędzy tymi klinicystami. Dlatego też optymalnym rozwiązaniem jest możliwość bezpośredniego ich kontaktu w ramach jednego ośrodka, w którym wykonywane są zarówno badania mpMR, jak również biopsje fuzyjne przez urologów mających szanse skonfrontować i wyjaśnić jakiekolwiek wątpliwości z oceniającym badanie mpMR radiologiem.
W przypadku naszej pracowni przed zabiegami spotykamy się na kominkach radiologicznych, na których omawiamy przypadki naszych pacjentów. Zdarza się, że biopsja fuzyjna wykonywana jest na podstawie naszego badania mpMR, ale w innej, odległej placówce. Wówczas staramy się drogą elektroniczną odbyć taki kominek, aby wesprzeć kolegów urologów z innych pracowni.
W najbliższych numerach „Przeglądu Urologiczne- go” podzielimy się naszymi doświadczeniami i proble- mami, z którymi w codziennej diagnostyce klinicznej stercza spotyka się radiolog, a także opowiemy o ko- rzyściach ścisłej, w ramach jednego ośrodka, współ- pracy z urologami. Poniżej przedstawiamy przypadki potwierdzonych zmian złośliwych w strefach przej- ściowych, w których bez wykonania badania mpMR i następnie na jego podstawie określenia lokalizacji zmiany w strefie przejściowej, w połączeniu z biopsją fuzyjną, skuteczność całego procesu diagnostycznego, potwierdzonego dodatnim wynikiem badania histopa- tologicznego, najpewniej byłaby istotnie niższa.
Przypadek 1
Strzałki pokazują hipointensywną zmianę ogniskową w obrębie której w badaniu histopatologicznym wy- kryto raka, na obrazach T2 w projekcji poprzecznej (a) oraz obszary o cechach restrykcji dyfuzji w obrazach DWI (b) i na mapie ADC (c).
Przypadek 2
Strzałki pokazują hipointensywną zmianę ogniskową, w obrębie której w badaniu histopatologicznym wy- kryto raka, na obrazach T2 w projekcji poprzecznej (a), strzałkowej (b) oraz obszar o cechach restrykcji dyfuzji na obrazie DWI (c).
Przypadek 3
Strzałki pokazują hipointensywną zmianę ogniskową, w obrębie której w badaniu histopatologicznym wy- kryto raka, na obrazach T2 w projekcji poprzecznej (a) oraz obszary o cechach restrykcji dyfuzji w obrazach DWI (b) i na mapie ADC (c).
dr n. med. Magdalena Zagrodzka
dr n. med. Jacek Brzeziński
Pobierz artykuł w PDF.
Przegląd Urologiczny 2019/1 (113)